تا به حال، برای‌تان اتفاق افتاده است، که عطر همیشگی‌تان را بخرید، اما متوجه تغییر رایحه یا کاهش ماندگاری همیشگی آن بشوید؟ یا شاید، در عطرفروشی معتبری، به سراغ یک عطر نوستالژیک رفته باشید و پس از تست کردن رایحه آن، متوجه تغییر در بوی همیشگی‌اش شده باشید؟

احتمالا در چنین شرایطی، به اصل بودن عطر شک کرده‌ باشید یا از استشمام بوی جدید آن، جا خورده باشید. تعجب نکنید! این اتفاق، برای عطرها،‌ به خصوص عطرهای قدیمی‌تر و باسابقه‌تر پیش می‌آید و تنها دلیلش، رفورموله شدن یا ریفورمولاسیون عطر است.

رفورموله شدن یا ریفورمولاسیون عطر چیست؟

رفورموله شدن یا ریفورمولاسیون عطر، اصطلاحی است، که برای عطرها به کار می‌رود. وقتی این اصطلاح به گوش‌تان خورد، نباید تصور کنید، که عطر تقلبی است، یا دیگر اصل آن تولید نمی‌شود. در واقع این عبارت به معنای تغییر فرمول عطر و تغییر دادن ساختار آن است.

در عطرهایی که فرمول آن‌ها تغییر می‌کند، همان برند اصلی سازنده عطر، به دلایلی که در ادامه برای‌تان توضیح خواهیم داد، تصمیم می‌گیرد، که قسمتی از مواد تشکیل دهنده عطر، شامل مواد معطر، افزودنی‌ها و نت‌ها را تغییر دهد.

در واقع تولید کننده عطر با این کار و جایگیزینی مواد قبلی با موادی جدید، تصمیم می‌گیرد که از مقدار قیمت تمام شده عطر بکاهد یا برای حفظ محیط زیست، استفاده از برخی نت‌ها را متوقف کند.

در واقع در فرآیند ریفورمولاسیون عطر، ساختار آن تغییر می‌کند و مجددا طراحی می‌شود. منظور از ساختار عطر، همان کنسانتره‌ای است، که در الکل حل می‌شود و سپس با اضافه شدن سایر مواد افزودنی دیگر به آن، هسته اصلی عطر و رایحه‌اش تولید می‌شود.

البته معمولا در رفورموله شدن عطرها، تغییر شدیدی در عطر و رایحه آن ایجاد نمی‌شود و رایحه آن، یادآور همان عطر قبلی است، اما تغییراتی مشخص در ساختار عطر حاصل می‌شود.

تغییرات ساختاری در فرآیند ریفورمولاسیون عطر،‌ شامل تغییر رایحه از خفیف تا شدید، تغییر ماندگاری و پخش رایحه، تغییر فرمول عطر در سال‌های مختلف و حذف برخی از نت‌های تشکیل‌دهنده رایحه عطر یا حذف و اصطلاحا دیسکانتینیو شدن عطر می‌شود.

چرا عطرها رفورموله می‌شوند؟

حتما این سوال برای شما هم به وجود آمده است، که چرا ریفورمولاسیون برای عطرها اتفاق می‌افتد؟ پاسخ دادن به این سوال، دلایل زیادی را در بر می‌گیرد. گاهی اوقات شرکت‌ها به عنوان راهی برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها، مواد متفاوتی را جایگزین می‌کنند. گاهی اوقات هم ترکیبات طبیعی عطر، دیگر در دسترس نیست یا ممکن است، به دست آوردن آن‌ها تبدیل به فرآیندی دشوار شده باشد.

در بعضی مواقع نیز، عطرها به منظور «چیزی که بازار می‌خواهد» رفرموله می‌شوند تا با ترجیحات فعلیِ عطر بیشتر مطابق باشند. در ادامه، به چند مورد از دلایل اصلی و مهم ریفورمولاسیون عطر، اشاره می‌کنیم.

محدودیت یا ممنوعیت در استفاده از برخی مواد اولیه

وضع قوانین برای منع استفاده از برخی مواد طبیعی یا سنتتیک عطرسازی از طرف سازمان‌های نظارتی و بهداشتی مرتبط با عطر اعمال می‌شود. این سازمان‌ها شامل انجمن بین‌المللی عطر (IFRA) یا سازمان‌ها و ان جی اوهای محیط زیست و حمایت از حقوق حیوانات هستند.

انجمن بین‌المللی عطر، به صورت حرفه‌ای و متمرکز، بر روی خواص سوء مواد معطر طبیعی یا ساخته شده توسط انسان‌ها تحقیق می‌کند. براساس این تحقیقات هر از چند گاهی، برخی از مواد مورد استفاده در ترکیب عطرها، وارد لیست مواد ممنوعه می‌شود.

مواد ممنوع شده توسط انجمن بین‌المللی عطر، می‌توانند از مواد معطر طبیعی باشند، یا شامل مواد ساخته شده توسط انسان شوند. همچنین امکان قرارگیریِ مواد غیربویایی که برای تثبیت عطر یا آلرژی زدایی مورد استفاده قرار می‌گیرند (افزودنی‌ها) نیز در فهرست مواد ممنوعه وجود دارد. ممنوعیت این مواد، ممکن است، به طور کامل اعمال شود، یا تنها درصد مشخصی از مواد،‌ برای استفاده در عطرها مجاز تعریف شود.

در ممنوعیت کامل، به طور کلی نباید از یک ماده در ترکیب عطر استفاده شود. اما در مواردی که استفاده از مواد مختلف محدودیت دارد، باید از درصدی که توسط انجمن بین‌المللی عطر مشخص شده است، در فرمول ساخت عطرها استفاده شود.

به عنوان مثال Iso E Super، که ماده‌ای کلیدی در فرمول برخی عطرها است، نهایتا باید تا ۲۴ درصد در حجم کلی ساختار عطر مورد استفاده قرار گیرد. این ماده، استعداد آلرژی‌زایی دارد و همین موضوع، باعث ایجاد محدودیتِ استفاده از این ماده در عطر شده است.

یا از سوی دیگر به دلیل آلرژی های شدید گزارش شده ناشی از اثرات خزه درخت بلوط طبیعی، استفاده از این نوع طبیعی این ماده در ترکیب عطرها به صورت کلی ممنوع شده است.

ممنوعیت استفاده از نت‌های حیوانی در عطرها

مصرف نت‌های حیوانی یا اصطلاحا انیمالیک، از سوی سازمان‌های محیط زیستی، با محدودیت مواجه شده است. در واقع، نت‌های حیوانی که به طور مستقیم، از بدن حیوانات استخراج می‌شود و برای به دست آوردن آن‌ها، گونه‌های مختلف حیوانی محکوم به مرگ یا تحمل شکنجه هستند، عملی غیراخلاقی به شمار می‌رود.

سازمان‌های حمایت از محیط زیست برای مقابله با این اتفاق، قوانین مختلفی وضع کرده‌اند و قصد دارند، تا جای ممکن، از آسیب رسیدن به حیوانات جلوگیری کنند.

اما راهکاری برای جایگزینی این نت‌ها وجود دارد. از سال‌ها قبل و همزمان با ممنوع شدنِ برخی از نت‌های حیوانی، جایگزین‌های سنتتیکی برای هر یک از نت‌ها ساخته شده بود. در حال حاضر نیز، هر سال، محصولات سنتتیک جدیدی برای جایگزین شدن به جای نت‌های حیوانی ساخته می‌شوند.

گران بودن برخی از مواد اولیه در تولید عطر

امروزه برخی از نت‌های قابل استفاده در فرمولاسیون رایحه‌ای عطرها، بسیار گران شده است و امکان استفاده از برخی مواد اولیه در فرمول همیشگی عطرهای قدیمی وجود ندارد. به خصوص در مورد مواد اولیه طبیعی، این موضوع پررنگ‌تر است.

از آنجایی که امروزه، قیمت مواد اولیه طبیعی به عنوان نت، بسیار گران است و فرآهم کردن آن‌ها در حجم زیاد، برای برندهای تولیدکننده عطر، از نظر اقتصادی به صرفه نیست، تولیدکننده مجبور به حذف آن یا کاهش دادن مقادیر این نت در فرمول عطر است.

همچنین در برخی از عطرهایی که تولید بالایی دارند و سالانه به بازار عرضه می‌شوند، برای افزایش میزان سود حاصل از فروش، برخی نت‌های گران را در فرمول اصلی عطر جایگزین می‌کنند.

بعضی از برندها نیز، برای کاهش هزینه‌ها و افزایش سود خود، پس از مدتی، تولید عطرهای‌شان را به سایر شرکت‌های بزرگ و معتبر می‌سپارند و در نتیجه به دلیل بروز برخی تغییرات جزئی در فرمول رایحه‌ها و استفاده یا عدم استفاده از برخی نت‌ها با غلظت‌های متفاوت، عطرها رفورموله می‌شوند.

تاثیر شرایط جوی بر روی عصاره‌های مختلف

خانه‌های عطرسازی، مواد اولیه طبیعی عطر را از لابراتوارهایی تهیه می‌کنند، که در عصاره‌کشی و نکتارگیری از مواد معطر تخصص دارند. موادی که در عطرسازی به صورت طبیعی به کار می‌روند، کاملا تحت تاثیر شرایط جوی قرار می‌گیرند.

در واقع، هر گونه تغییرات آب و هوایی، باعث ایجاد تغییر در ماهیت شیمیایی عصاره‌های به دست آمده می‌شود و به این ترتیب، رایحه یک نت را نیز تغییر می‌دهد. مثلا این شرایط برای نت‌هایی همچون اسطخودوس و مرکبات وجود دارد، که به صورت طبیعی در صنعت عطرسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

عدم دسترسی به برخی مواد اولیه در فرمول عطرها

امکان استفاده از برخی موادِ اولیه، مخصوصاً مواد اولیه طبیعی، به دلیل کمیاب شدن در طول زمان برای تولیدکنندگان عطر فرآهم نیست. به این ترتیب، تولید کنندگان مجبور به جایگزین کردنِ این مواد با مواد در دسترس می‌شوند.

خارج شدن مواد اولیه صنعتی از چرخه تولید

در بعضی مواقع، مواد اولیه مشابهی با مواد اولیه صنعتی گذشته وارد بازار می‌شود. استفاده از این مواد در فرمول عطر، به دلیل کیفیت بالاتر و قیمت ارزان‌تری که دارند، منطقی‌تر از مواد صنعتی قدیمی است.

به این ترتیب، برندهای بزرگ، با توجه به شرایط تولید مواد اولیه، تصمیم می‌گیرند، که برخی از مواد اولیه صنعتی را از چرخه تولید خارج کنند و به جای آن‌ها، برخی مواد صنعتی جدیدتر و باکیفیت‌تر را جایگزین ماده قبلی کنند.

سیاست شرکت‌های سازنده برای مواد اولیه عطرها

امروزه، شرکت‌های سازنده مواد اولیه عطر، سیاستی را مبنی بر عدم تولید مواد قدیمی و فروش و جایگزین کردنِ مواد جدید پیش گرفته‌اند. این شرکت‌ها، دیگر از سیستم‌های قدیمی برای تولید رایحه‌ها استفاده نمی‌کنند، تا بتوانند استفاده کنندگان را به استفاده از سیستم‌های جدید وادار کنند.

در نتیجه، به دلیل اعمال فشار و کنترل از سوی شرکت‌های سازنده، شرکت‌هایی که عطرهای خود را در دهه‌های قبل تولید کرده بودند، اکنون باید با توجه به قوانین جدید ارائه شده، فرمول محصولات خود را تغییر دهند.

از آنجایی که هیچ یک از دو ماده اولیه، رایحه یکسانی ندارند، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت، که اگر عطری از مواد اولیه جدید استفاده کند، نوع رایحه، کیفیت آن، ماندگاری و بازخورد عطر متفاوت خواهد بود.

سالخورده شدن عطرهای قدیمی

سالخورده شدن عطرها در واقع نوعی ریفورمولاسیون به حساب می‌آید. گاهی اوقات، در زمان مقایسه یک نسخه جدید از یک عطر، با نسخه قدیمی همان مدل، تفاوت رایحه بین دو عطر، به وضوح احساس می‌شود.

به همین دلیل، حتی حرفه‌ای‌ترین ترکیبات عطر نیز، محکوم به تغییر فرمول بر اثر سن هستند. در نتیجه همین فرآیند است، که عطرهای قدیمی رنگی تیره‌تر دارند و با شروعی الکلی و شیرین، شبیه به بوی لاک و الکل نجاری، وارد مشام انسان می‌شوند.