اسانس یا عطرمایه به مایع آبگریزی غلیظی می گویند که حاوی ترکیبات شیمیایی گیاهان است که در دماهای معمولی به راحتی تبخیر می شود. عطرمایه ها به عنوان روغن های فرار هم شناخته می شوند. به طور ساده بخوایم بگوییم روغن گیاهی که از گیاه اصلی گرفته و استخراج میشود مثل روغن میخک.
سانس ها یا روغن های فرار یکی از مهمترین مواد موثر گیاهان دارویی را تشکیل می دهند.این مواد در برخی از قسمت هایی از گیاهان دارویی وجود دارند.اسانس ها اگر در حرارت معمولی در معرض هوا قرار داده شوند تبخیر می گردند. به همین دلیل است که به  آنها روغن های فرار گفته می شود و بوی مخصوص بعضی از گیاهان مربوط به این دسته از ترکیبات می باشد.اسانس ها معمولا بی رنگ هستند مخصوصا هنگامی که تازه تهیه شده باشند ولی به مرور زمان اکسیده و رزینی شده و در نتیجه تیره می شوند.لذا برای جلوگیری از این تغییرات باید اسانس ها را در جای خنک و خشک و در ظروف مات و سربسته و دور از نور نگهداری کرد.

عطرمایه ها به طور کلی با استفاده از تقطیر، و در بیشتر اوقات با استفاده از بخار، استخراج میشوند. البته فرآیند های دیگری نیز وجود دارد مانند چلاندن با پرس، استخراج با حلال، اسفوماتورا، استخراج روغن خالص، صمغ گیری، جاسازی در موم و پرس سرد است. موارد استفاده از عطر مایه ها در ساخت عطرها، مواد آرایشی، صابون و سایر محصولات، مثلا برای طعم دادن به غذا و نوشیدنی ها و افزودن رایحه به محصولات تمییز کننده خانگی و عود مورد استفاده قرار میگیرد. عطرمایه ها را نباید با خوشبو کننده ها و برخی از عطرها یکی کنیم زیرا خوشبو کننده ها از مواد مصنوعی و شیمیایی درست می شوند در حالی که اسانس ها از گیاهان به دست می آیند. از اسانس ها در بیشتر مواقع برای رایحه درمانی استفاده می شود. اسانس ها نوعی داروی جایگذین محسوب می شوند که در آن اثرات درمانی به ترکیبات معطر نسبت داده میشوند. رایحه درمانی معمولا برای ایجاد آرامش مفید است، اما برای درمان یک بیماری خاص نه و نمی تواند آن را درمان کند.

اسانس از کجا پدید آمده است؟

در طول تاریخ از اسانس های روغنی در طب های عامیانه مورد استفاده قرار میگرفته است. اعتقاد بر این است که اولین مورد ذکر شده در مورد تکنیک ها و روش های تولید اسانس های روغنی، مربوط به ابن بیطار عالم مسلمان اسپانیایی که در رشته گیاه شناسی و داروشناسی تبحر داشت، بود.
امروزه در کارها به جای استفاده از نام اسانس های روغنی، در مورد ترکیبات شیمیایی خاصی که اسانس از آن ها تشکیل شده بحث می کنند. برای مثال عبارت روغن گالتریا از متیل سالیسیلات استفاده میشود.
محبوبیت اسانس های روغنی در دهه های اخیر در مسئله رایحه درمانی، که شاخه ای از طب جایگزین است و از اسانس های روغنی و سایر ترکیبات معطر استفاده میکند احیا و جان دوباره گرفته است.

فرق اسانس با روغن ثابت چیست؟

1»اسانس ها قابل تقطیر بوده و از این جهت به راحتی می توان آنها را از طریق روشهای تقطیر استخراج کرد.

2»ساختمان شیمیایی اسانس ها بر خلاف روغن های ثابت از استرهای گلیسیرین و اسیدهای چرب ساخته نشده است.

3»اسانس ها بر خلاف روغن های ثابت ،فاسد و ترش نمی شوند بلکه در مجاورت هوا و نور اکسیده و رزینی شکل خواهند شد.