گربه زباد جانوری است پستاندار و گوشتخوار و در کشورهایی مثل هند و آفریقا یافت می‌شود. این جانور با وجود ظاهر گربه مانندی که دارد، در واقع هیچ شباهتی به گربه سانان ندارد و بیشتر شبیه گوشتخوارانی مانند راسو و میمون پوزه دار است. نام انگلیسی این گربه Civet است و از واژه شرقی زباد گرفته شده است. این گربه‌ها به شدت قلمرو طلب هستند و مرزهای قلمروشان را با بوی نامطبوع آزاد شده از غدد پرینه خود (Perinal glands)  مشخص می‌کنند. غذای اصلی این حیوان جوندگانی مانند موش، مار و قورباغه هستند و گوشت خود این حیوان بعنوان غذا، در جنوب چین سرو می‌شود و خوردن آن رایج است. گربه زباد آفریقایی تنها عضو باقیمانده از گروه ژنتیکی خود است و ظاهرا بزرگترین گربه در میان گربه‌های زباد است. گربه زباد بخاطر ویژگی‌های خاص شکل ظاهری که دارد، مثلا طرح سیاه و سفید روی پوست خزدار و همچنین صورت خاکستری به همراه نوار سیاه رنگ دور چشمانش شبیه به راکون است. این گربه عموما بصورت انفرادی زندگی می‌کند و بعد از غروب آفتاب و در تاریکی شب برای شکار کردن طعمه اش بیرون می‌آید. این حیوان شب زی بیشتر روز را برای حفظ امنیت در ارتفاع زیاد و بالای درختان زندگی می‌کند. گربه‌های زباد آفریقایی فقط هنگاه جفت گیری بصورت گروهی دیده می‌شوند و گروه‌هایی معمولا 15 نفره تشکیل می‌دهند و پس از هر بار زایمان بین 3 تا 4 بچه گربه به دنیا می‌آورند. امروزه جمعیت این گربه‌ها بعلت جنگل‌زدایی، از بین بردن زیستگاه‌های طبیعیشان و شکار برای تاکسیدرمی رو به کاهش است. جمعیت این حیوان به شدت تحت تاثیر شکار انسانی قرار دارد ولی احتمال کمی وجود دارد که این گربه در خطر تهدید انقراض در آینده‌ی نزدیک باشد.

حقایق جالب در مورد گربه زباد

گربه زباد ماده، برای نشانه‌گذاری وتعیین قلمرو خود ماده‌ای روغنی و بد بو از غده‌های نزدیک به اندام تولید مثل خود ترشح می‌کند. این ماده با غلظت بالا که به مشک زباد یا غالیه معروف است، برای انسان چندان خوشایند نیست ولی با چند بار رقیق کردن، به رایحه‌ای مشک مانند و دلپذیر تبدیل می‌شود. این گربه‌ها در هر هفته حدود 4 گرم مشک را در حیات وحش ترشح می‌کنند و این مشک توسط انسان‌ها برای ساخت عطرهای گران قیمت جمع آوری می‌شود.در گذشته برای بدست آوردن این مشک، حیوان را در قفس زندانی می‌کردند تا به راحتی مشک آن را جمع‌آوری کنند که این کار تجارت کاملا بی‌رحمانه‌ای بود، ولی خوشبختانه امروز این ماده بصورت مصنوعی تهیه و استفاده می‌شود. امروزه تعداد خیلی کمی از عطرها دارای مشک واقعی گربه زباد هستند و بسیاری از رایحه‌ها بصورت مصنوعی تولید می‌شوند. زباد داراي خاصيت تحريك کنندگی شديد است، لذا براي ساختن داروهاي نشاط آور، مقوي حواس و درمان بيماري‌هاي عصبي می‌تواند مفید باشد، ولی اكنون تنها در ساخت عطرها از آن استفاده می‌شود. شاید برایتان جالب باشد که بدانید گران‌ترین قهوه جهان از مدفوع گربه زباد تهیه می‌شود. گربه زباد نخلی آسیایی گونه‌ای از گربه‌های زباد است که علاقه عجیبی به خوردن دانه‌های قهوه دارد. دانه‌های قهوه قرمز وحشی در فیلیپین و اندونزی رشد می‌کنند و در ابتدا توسط این گربه‌ها خورده می‌شوند. این دانه‌های هضم نشده بصورت مدفوع از این گربه‌ها خارج می‌شود و در صورتی قهوه کوپی لواک از دانه‌های قهوه قرمز وحشی به دست می‌آید که این دانه‌ها، از دستگاه گوارش حیوانی به نام Asian Palm Civet عبور کرده باشند. دانه‌های قهوه پس از حدود یک روز و نیم ماندن در دستگاه گوارش زباد نخلی آسیایی، عطر و طعم خاصی به خود می‌گیرند. دانه‌های خارج شده از حیوان، کاملا شسته و سپس با نور خورشید خشک و برشته می‌شوند. بعد از اینکه دانه‌های قهوه دم کشیدند یک قهوه معطر و بسیار خوشبو، با طعم کارامل و شکلات بدست می‌آید. 

مشک گربه زباد و کاربرد آن در صنعت عطر سازی

واژه حیوانی (animalic) در صنعت عطرسازی، به مواد خام آروماتیک و رایحه‌های فانتزی اشاره دارد که برای ما یادآور بوی حیوانات است. در صنعت عطرسازی از انواع رایحه‌های حیوانی، بسیار استفاده می‌شود و این رایحه‌ها معمولا از مشک آهو deer musk))، کاستریوم (castoreum)، عنبر سائل  (ambergris)و مشک زباد (civet cats) بدست می‌آیند. گربه زباد یا Civet‏ از خانواده راسویان و یکی از حیواناتی است که از مشک آن برای عطرسازی استفاده می‌شود. مشک گربه زباد از نت‌‌های حیوانی است که در صنعت عطرسازی استفاده فراوانی دارد و رایحه‌ آن تند و زننده است و حتی شاید مدفوع مانند باشد، به طوری که در حین استشمام، دنیا در پیش چشمانتان تیره و تار می‌شود. جالب است که چگونه هنر انسانی در ساخت عطر می‌تواند از بویی این چنین آزار دهنده و نامطبوع، رایحه‌ای فوق‌العاده و با ماندگاری بالا خلق کند. در کارخانه‌های عطر سازی برای رفع بوی تند این مشک، موادی مانند الکل، نشادر يا زيركربنات، زير فسفات، آهك و اكسيد آهن به عطر اضافه می‌کنند. مشک گربه زباد بعد از گذر زمان، عطری ‏همچون جوراب بد بو ایجاد می‌کند و در مجموع در هیچ نقطه از آن، عطر خوشی به مشام نمی‌رسد‎.‎‏ علاوه بر مشک گربه زباد مشک‌های خام و بد بوی دیگری هم وجود دارند که در عطرسازی از آن‌ها استفاده می‌شود و از جمله آن‌ها می‌توان به مشک Castoreum اشاره کرد. کاستوریوم نام ماده حاصل از ترشحات حیوان بیدستر است و برای بدست آوردن این نت عطر، حیوان کشته می‌شود.

عطرهای دارای رایحه مشک گربه زباد

۱- شنل نامبر (5 Chanel N°5)

عطر Chanel N°5 در سال 1921 توسط ارنست بیو طراحی و به بازار عطر و ادکلن عرضه شد. این عطر دارای سه نوع با غلظت‌های parfum،  eau de toiletteو  eau de cologneمی‌باشد. عطر شنل شماره 5 با غلظت parfume ساخته شده است و اولین عطر از گروه گل‌های آلدئید است. این عطر در نت پایانی خود دارای رایحه مشک زباد می‌باشد.

۲- گرلن شالیمار ادو پرفیوم (Guerlain Shalimar Eau De Parfum)

عطر گرلن شالیمار برگرفته از یک داستان عاشقانه است و شالیمار اولین عطر شرقی جهان می‌باشد. این عطر یکی از قدیمی‌ترین عطرهای برند گرلن است که در سال 1925 معرفی شد و به حدی بین مردم محبوبیت پیدا کرد که پس از گذشت حدود یک قرن هنوز هم تولید می‌شود و طرفداران خودش را دارد. عطر گرلن شالیمار با رایحه مرکبات آغاز می‌شود و بسیار سریع جای خود را به وانیل و حسی تلخ به همراه چرم می‌دهد. این عطر در رایحه پایانی خود به رایحه مشک زباد می‌رسد. شالیمار در مجموع عطری است تلخ، شیرین و گرم که بسیار جذاب و خوشبو است.

۳- آمواج د لایبرری کالکشن اوپوس (The Library Collection Opus IX Amouage)

آمواج د لایبرری کالکشن اوپوس عطری است خوشبو و متفاوت که شروعی شیرین و حیوانی از رایحه مشک دارد. این عطر دارای رایحه گرم، شیرین و تند است و بین بانوان و آقایان مشترک است. عطر آمواج از رایحه‌های گلی و چرم ساخته شده است و مناسب فصل پاییز و زمستان می‌باشد. در نت پایانی این عطر بوی تند و گرم، علف وتیور، عنبر و زباد را حس خواهید کرد.